ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΛΑΥΡΙΟ

 Της Αικατερίνης Γασπαράτου και του Ευάγγελου Σκάλτσα

Πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική εκδρομή στις 16 Μαρτίου 2022 στο Λαύριο και στη συνέχεια στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου.

ΓΕΩΛΟΓΙΚΉ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΛΑΥΡΙΟΥ

 Τη  μεταλλευτική  δραστηριότητα στη Λαυρεωτική ξεκίνησαν οι αρχαίοι Έλληνες πριν το 3.000 π.Χ. Η συστηματική και εντατική εκμετάλλευση των αργυρομολυβδούχων μεταλλευμάτων αρχίζει με τη γέννηση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας το 508 π.Χ. Ο άργυρος του Λαυρίου, σε συνδυασμό με τους φόρους των συμμάχων, προσέφερε την απαραίτητη χρηματοδότηση για την κατασκευή των αθάνατων μνημείων του Χρυσού Αιώνα του Περικλέους καθώς για και τον πολεμικό εξοπλισμό των Αθηνών, την περίοδο των Περσικών Πολέμων. Μετά την κλασική αρχαιότητα, διακόπτεται κάθε σοβαρή μεταλλευτική και μεταλλουργική δραστηριότητα και ακολουθούν πολλοί αιώνες σιωπής.

Το μεταλλευτικό Λαύριο του 19ου και 20ου αιώνα

 Το 1860, επισκέπτεται την Λαυρεωτική ο νεαρός μεταλλειολόγος Α. Κορδέλλας και το 1863 πείθει τον Ιταλό μεταλλειολόγο J.B.Serpieri για την αξιοποίηση των αρχαίων σκωρίων. Ένα χρόνο αργότερα, στην θέση "Εργαστηριάκια", ιδρύει  την ιταλογαλλική εταιρεία «Hilarion Roux et Cie», η οποία αναλαμβάνει την εκμετάλλευση των αρχαίων σκωρίων και την εξαγωγή αργυρούχου μολύβδου. Η εταιρεία εγκαινιάζει, το 1865, πλήρες εργοστάσιο με 18 κάμινους, μικρά μεταλλοπλύσια, μηχανουργείο και σιδηρόδρομο. Πρόκειται για την σημαντικότερη βιομηχανία στην Ελλάδα εκείνη την εποχή. Μέχρι το 1867, ήδη απασχολεί 1.200 εργάτες, τεράστιο αριθμό για τα μεγέθη της απασχόλησης σε εθνικό επίπεδο.

Το 1869, η εταιρεία έρχεται σε σύγκρουση με το ελληνικό κράτος - έχει μείνει στην ιστορία ως «Λαυρεωτικό Ζήτημα» (ή «Λαυρεωτικά») - για τη διεκδίκηση των αρχαίων μεταλλευτικών καταλοίπων, γνωστών ως εκβολάδες. Οι διαπραγματεύσεις καταλήγουν το 1873 στη δημιουργία δύο εταιρειών. Πρόκειται για την «Εταιρεία των Μεταλλουργείων του Λαυρίου» και τη Γαλλοελληνική Εταιρεία, τα «Μεταλλεία Καμάριζας». Δύο χρόνια αργότερα, το 1876, ιδρύεται από τον Serpieri η «Compagnie Francaise des Mines du Laurium», η οποία διαδέχεται τα «Μεταλλεία Καμάριζας». Το εργοστάσιο κατασκευάζεται στη θέση «Κυπριανός».

ΑΡΧΑΙΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΑ

Τα πλυντήρια ήταν μέσα υδρομηχανικού εμπλουτισμού των μεταλλοφόρων κοιτασμάτων της περιοχής, ώστε αυτά να εμπλουτίζονται σε αργυρούχο μόλυβδο, δηλαδή τον γαληνίτη (PbS) και τον κερουσίτη (PbCO3). Η μέθοδος αυτή ήταν μεν αποτελεσματική, αλλά απαιτούσε μεγάλες ποσότητες νερού, σε μία σχετικά άνυδρη περιοχή, όπως η Λαυρεωτική. Ετσι, οι σπουδαίοι μεταλλουργοί του Λαυρίου επινόησαν μία κατασκευή στην οποία το νερό που χρησιμοποιούνταν για τον καθαρισμό του μεταλλεύματος, μπορούσε να αυτοκαθαρίζεται και να επαναχρησιμοποιείται για τον ίδιο σκοπό. Πρόκειται

για το λεγόμενο Πλυντήριο Μεταλλεύματος ή αλλιώς το Καθαριστήριον.

Τα πλυντήρια ήταν κυρίως επίπεδα, όπως εκείνο δίπλα στο αρχαίο

θέατρο του Θορικού (βλ. φωτ). Εντούτοις, το 1965, ο καθηγητής ΕΜΠ Κ.

Κονοφάγος παρατήρησε μια ελικοειδή κατασκευή στην θέση «Μεγάλα

Πεύκα» την οποία ερμήνευσε ως «ελικοειδές πλυντήριον» ενώ στη συνέχεια

εντοπίστηκαν στη Λαυρεωτική άλλα δύο ελικοειδή πλυντήρια, ένα στην θέση

Δημολιάκι και ένα στην θέση Μπερτσέκο. Τα «ελικοειδή πλυντήρια» ήταν

μεταγενέστερα των επιπέδων, είχαν μεγάλο μήκος και σχετικά εύκολη

ανακυκλοφορία του νερού, πιθανώς ως προσπάθεια μίμησης των ξύλινων

ρείθρων των επίπεδων πλυντηρίων. Ερμηνεύτηκαν ως ειδικά πλυντήρια μικρής

παραγωγής, αλλά καλής μεταλλικής απόδοσης για φτωχά μεταλλεύματα,

πιθανώς απορρίμματα που ήταν λεπτομερή ή έπρεπε να λειοτριβηθούν

περαιτέρω.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://www.ltcp.ntua.gr/

 https://www.huffingtonpost.gr/petros-tzeferis/-_7603_b_12243972.html