Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ

 Του Κ. Κυριακίδη

Ο Ηρόδοτος ονόμαζε την Εύβοια μεγάλη και πλούσια κι έτσι παρέμεινε γνωστή σε όλους τους χρόνους της αρχαίας ιστορίας. Από τους αρχαίους χρόνους, οι Έλληνες θεωρούσαν την Εύβοια κομμάτι της Κεντρικής Στερεάς Ελλάδας που αποσπάστηκε μετά από σφοδρούς σεισμούς. Ακόμη και σήμερα, στο βόρειο και στο κεντρικό τμήμα του νησιού, γίνονται συχνοί και δυνατοί σεισμοί. Την Εύβοια μπορούμε να τη χωρίσουμε σε 3 τμήματα, στη Βόρεια, την Κεντρική και τη Νότια Εύβοια.

Α. ΒΟΡΕΙΑ ΕΥΒΟΙΑ

Η Βόρεια Εύβοια, κατά το πλείστον, καλύπτεται από χαμηλούς λόφους και από τα βουνά Τελέθριο και Ξηρό. Τα βουνά αυτά και οι γύρω περιοχές έχουν μεγάλη οικολογική και ειδικότερα βοτανική σημασία, λόγω της παρουσίας σπάνιων και ενδημικών φυτών που φύονται εδώ, όπως η Campanula Euboica, η Centaurea Euboica, η Quercus Euboica, η Daphne Euboica κ.ά. Στα βόρεια των βουνών υπάρχει η επαρχία της Ιστιαίας με την εύφορη κοιλάδα του Ξεριά ποταμού. Στην επαρχία της Ιστιαίας ανήκει επίσης και ο υγρότοπος Μικρό-Μεγάλο Λιβάρι. Είναι δύο ρηχές λιμνοθάλασσες που επικοινωνούν με τη θάλασσα. Μαζί με τη λιμνοθάλασσα των Ωρεών και τις μικρές λίμνες που υπάρχουν στην περιοχή Γούρνες δημιουργούν ένα σύνολο υγροτοπικών οικοσυστημάτων. Κοντά στους υγρότοπους στα Κανατάδικα υπάρχει το δάσος του Αγ. Νικολάου. Αυτό είναι υπόλειμμα υδρόβιου δάσους από Φτελιές και Δρυς και έχει κηρυχθεί "Διατηρητέο μνημείο της φύσης". Νοτιοανατολικά του Τελεθρίου βρίσκεται η μικρή εύφορη κοιλάδα των Οροβιών. Ο ομώνυμος οικισμός (Οροβιαί) καταστράφηκε από φοβερό σεισμό το 426 π.Χ. Σήμερα, στην περιοχή υπάρχει το χωριό Ροβιές.

Β. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΥΒΟΙΑ

Νοτιότερα βρίσκονται τα βουνά Κανδήλι και Γερακοβούνι. Αυτά είναι διακλαδώσεις της Δίρφης και καλύπτονται με Πεύκα (Pinus halepensis), Μαυρόπευκα (Pinus nigra), Έλατα (Abies cephaionika) και θάμνους (Μακκία), ενώ στα χαμηλά όπου κυλάει νερό το πλαισιώνουν Πλατάνια (Platanus orientalis). Η περιοχή του Κανδηλιού και η κοιλάδα του Αχμέτ Αγά έχει προταθεί για φυσικό πάρκο, γιατί παρουσιάζει μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον. Επίσης, μπορεί να χαρακτηριστεί ως βοτανικός παράδεισος με την παρουσία πολλών ενδημικών και σπάνιων φυτών. Μερικά από αυτά είναι το Bolaythus intermedius, η Scorzonera serpentinica, η Funraya pinatzii, η Campanula goulimyi κ.ά. Η Δίρφη, το ψηλότερο βουνό της Εύβοιας, σαν μεγάλο τόξο φτάνει στη βόρεια ακτή, αλλά και από εκεί στρέφεται προς τον νότιο Ευβοϊκό κόλπο. Στο νοτιοανατολικό τόξο εκτείνονται τα βουνά Ξεροβούνι, Μαυροβούνι, Όλυμπος και Κοτύλαιο. Τα βουνά της Κεντρικής Εύβοιας είναι άγρια και καλύπτονται από Πεύκα, Καστανιές και Έλατα. Στις πλαγιές της Δίρφης βρίσκεται σκαρφαλωμένο το χωριό Στενή που απέχει 29 χιλιόμετρα από τη Χαλκίδα. Πάνω από τη στενή υπάρχει ένα σημαντικό ‘’αισθητικό δάσος’’ που αποτελείται κυρίως από Έλατα (Abies cephaionica), Καστανιές (Castanea sativa), Βελανιδιές και Πλατάνια (Platanus orientalis). Στην Κεντρική Εύβοια υπάρχουν δύο σχετικά μεγάλα λεκανοπέδια, το ένα κοντά στην Κύμη προς την ανατολική ακτή του νησιού και το άλλο περιτριγυρισμένο από βουνά, βλέπει δυτικά και ονομάζεται Ληλάντιο πεδίο. Λίγο έξω από τη Χαλκίδα, κοντά στη Νέα Αρτάκη, υπάρχουν μικροί υγρότοποι οι οποίοι είναι σημαντικοί ως τόπος ξεκούρασης και διατροφής των αποδημητικών πουλιών. Στη Χαλκίδα, ο πορθμός του Ευρίπου είναι ένα από τα πιο παράξενα και ακόμη ανεξήγητα φυσικά φαινόμενα το οποίο απασχόλησε τους σοφούς όλου του κόσμου από την αρχαιότητα. Ο Εύριπος είναι γνωστός για το φαινόμενο της παλίρροιας, κατά την οποία η εναλλαγή του θαλάσσιου ρεύματος γίνεται σε ίσα χρονικά διαστήματα. Κοντά στο Αλιβέρι της Εύβοιας βρίσκεται η λίμνη του Δύστου που είναι από τους πιο σημαντικούς υγρότοπους της νοτιοανατολικής Ελλάδας. Η λίμνη είναι περιτριγυρισμένη από λόφους που καλύπτονται με μεσογειακή μακί, Ελιές και Βελανιδιές.

Γ. ΝΟΤΙΑ ΕΥΒΟΙΑ

Στη Νότια Εύβοια υψώνεται το όρος Όχη, ένας στρογγυλός ομαλός όγκος από μάρμαρο και σχιστόλιθο. Η Όχη επεκτείνεται και βορειοανατολικά ως τον Καβοντόρο, νότια ως τον Κάβο Μάντηλο και νοτιοδυτικά μέχρι της Καλής Ακτής (Παξιμάδια). Αν δει κανείς το βουνό από μακριά, μοιάζει σαν γυμνός κώνος. Φρύγανα και μεσογειακή μακί το καλύπτουν, ενώ κοντά στην ψηλότερη κορυφή υπάρχει μικρό δάσος με Καστανιές, απομεινάρι των αρχαίων δασών που κάλυπταν την ανατολική πλευρά του βουνού. Στη Νότια Εύβοια υπάρχουν επίσης και υγρότοποι της Καρύστου που είναι σημαντικό καταφύγιο των πουλιών κατά τη διάρκεια της αποδημίας.

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ

Η Εύβοια, εκτεθειμένη ολόκληρη στην υγρή επιφάνεια του Αιγαίου, έχει πλούσια βλάστηση και χλωρίδα με πολλές ιδιομορφίες. Η δασική κάλυψη αποτελείται κυρίως από Πεύκα του είδους Πεύκη η χαλέπιος. Χάρη στο πλούσιο χώμα και στην υγρασία σε πολλά μέρη, ιδίως στο βόρειο τμήμα του νησιού, αυτά τα Πεύκα παίρνουν μεγαλοπρεπείς διαστάσεις. Ανάμεσα σ’ αυτά συναντούμε αυτοφυείς - πράγμα αρκετά σπάνιο - αρκετές Κουκουναριές, γνωστές στην Εύβοια και ως Στροφυλιές. Ψηλά στα βουνά βρίσκουμε και το ελληνικό ενδημικό Έλατο που έχει το βοτανικό όνομα Ελάτη η κεφαλωνική. Σε πολλά μέρη υπάρχουν συστάδες από Δρυς, κυρίως από το σχετικά σπάνιο είδος Δρυς η βραχύφυλλος που είναι ενδημικό της περιοχής του Αιγαίου. Από τις άλλες Δρυς συναντάμε την Αριά και φυσικά το πανταχού παρόν Πουρνάρι. Όταν το έδαφος είναι όξινο, δημιουργούνται και ωραία δάση από Καστανιές (Στενή, Δίρφη κλπ.). Σε πολλά ποτάμια και ρεματιές υπάρχουν παρθένα Πλατάνια μαζί με Κουτσουπιές, Δάφνες, Μυρτιές, Πικροδάφνες, Λυγαριές και στους λόφους οι γνωστοί μεσογειακοί θάμνοι, όπως τα Φυλλίκια, οι Κουμαριές, οι Άρκενθοι, τα Ρείκια, οι Ασπάλαθοι, οι Αφάνες, οι Φλόμοι, οι Λαδανιές και διάφορα άλλα. Η Εύβοια έχει πολλά βουνά και αυτό δημιουργεί ποικιλία κλιματικών ζωνών που ευνοούν την ανάπτυξη πολλών ομάδων φυτών. Τα χαμηλά μέρη έχουν την κοινή χλωρίδα που συναντάμε σε ανάλογες περιοχές της Ελλάδας και της Μεσογείου, αλλά όσο ανεβαίνουμε πιο ψηλά, τόσο βρίσκουμε και περισσότερα από τα φυτά που κάνουν τον πλούτο της ελληνικής χλωρίδας, όπως είναι οι Ανεμώνες, οι Κρόκοι, οι Ίριδες, τα Κυκλάμινα, οι Νάρκισσοι, τα Κολχικά, οι Πρίμουλες και πολλά άλλα. Από τα πιο ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά φυτά της Εύβοιας είναι η μεγάλη άσπρη Παιωνία, γνωστή με το όνομα Paeonia mascula, υποείδος hellenica. Τα λουλούδια της είναι μεγάλα σαν φλιτζάνι του τσαγιού και οι καρποί όταν ωριμάσουν είναι σαν κατακόκκινα στραγάλια. Αυτό το ελληνικό είδος συναντιέται μόνο στην Εύβοια, την Άνδρο, την Πάρνηθα και τον Ταΰγετο. Η Εύβοια θεωρούνταν παλιότερα σχετικά φτωχή σε ορχεοειδή, αυτά τα φυτά με τους τόσους φανατικούς φίλους. Τα τελευταία όμως χρόνια, ανακαλύφθηκαν πολλά είδη που είχαν μείνει απαρατήρητα και έτσι σήμερα, αναγνωρίζεται ότι υπάρχουν στο νησί τουλάχιστον 58 είδη. Από αυτά, πολλά είναι από τα γνωστά, αλλά μερικά είναι πολύ σπάνια για την περιοχή, όπως π.χ. τα Orchis sancta, Orchis boryi, Ophrys insectifera, Ophrys delphinensis κ.ά.

Η Εύβοια με την πλούσια ιστορία της και τις φυσικές καλλονές της παραμένει και σήμερα από τα ομορφότερα νησιά της Ελλάδας.

ΠΗΓΗ

Διαδίκτυο: https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/06/42-18.pdf